آموزش حروف الفبا پایه شروع دوره تحصیلی است که اگر به صورت درست و بهینه انجام شود، باعث می‌شود که دانش‌آموز در همان ابتدا، قدم‌های محکم‌تری در مسیر تحصیلی بردارد. وجود انواع روش های آموزش حروف الفبا باعث شده است که انتخاب بهترین و مؤثرترین راه‌حل کمی چالش برانگیز باشد. ما در این مقاله علاوه بر بررسی استراتژی‌ها در مورد تکنیک‌های جذاب و مؤثر که کمک بیشتری به دانش‌آموز می‌کند نیز صحبت می‌کنیم. درواقع، خواندن این مقاله باعث می‌شود که معلمان و والدین فرصت‌های بیشتری را برای یادگیری الفبا در اختیار دانش آموزان قرار دهند. درواقع، اگر دانش آموزان ابتدایی با استفاده از این روش‌ها دانش الفبای خود را افزایش دهند و شناسایی، نوشتن و استفاده از حروف در جاهای مناسب را تمرین کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، ادامه مطلب را از دست ندهید:
4 استراتژی جذاب برای افزایش کیفیت آموزش حروف الفبا
آموزش حروف الفبا به کودکان پیش‌دبستانی و دبستانی بسیار ضروری است چون در این صورت است که یادگیری نحوه خواندن و نوشتن برای آنها ممکن می‌شود. قبل از اینکه کودکان بتوانند صداها را در کنار هم بچینند باید بدانند که آنها چه هستند و چه صدایی دارند. آموزش حروف الفبا می‌تواند کار بسیار سرگرم کننده و ساده‌ای باشد و در این بخش به بررسی استراتژی‌های اصلی آموزش الفبا به دانش آموزان ابتدایی می‌پردازیم:
استراتژی 1 – تکرار، تکرار، تکرار!
اگر از همان ابتدا یک روال ثابتی برای آموزش الفبا در نظر بگیرید، دانش آموزان می‌توانند الفبا را به صورت سریع و بدون زحمت یاد بگیرند. این روال ثابت می‌تواند شامل هر نوع فعالیت مرتبط با حروف باشد که باعث لذت و سرگرمی دانش‌آموز باشد. این تکرار یک روش بسیار مؤثر است و دانش‌آموز با انجام آن در طی بازه‌های زمانی یکسان می‌تواند مهارت‌های لازم در زمینه یادگیری حروف الفبا را به دست بیاورد. برخی از فعالیت‌هایی که می‌توانند به یک روال ثابت برای یادگیری حروف الفبا تبدیل شوند:
- مرور یک نمودار حروف الفبا
- تکمیل یک برگه مربوط به حروف الفبا
- خواندن یک شعر مخصوص حروف الفبا
- …
2 یا 3 مورد از فعالیت‌هایی که نظر دانش‌آموز را به خود جلب می‌کند را انتخاب کنید و با تکرار روزانه آن، کاری کنید که درگیر این پروسه یادگیری شود.
استراتژی 2 – انجام حرکات آموزشی
اگر حرکات آموزشی خاصی را برای یادگیری حروف الفبا در نظر بگیرید درواقع یک استراتژی فوق‌العاده مؤثر را برای کسب مهارت‌های جدید و افزایش قدرت یادگیری لحاظ می‌کنید. مطالعات نشان می‌دهد که وقتی دانش آموزان مهارت‌های جدید را در حین انجام حرکات بدنی تمرین کنند، قدرت حفظ آنها تا حد زیادی افزایش پیدا می‌کند. اگر دانش‌آموز بتواند قدرت تمرکز خود را افزایش دهد درواقع یادگیری حروف الفبا برای آنها بسیار راحت‌تر و لذت‌بخش‌تر خواهد شد. سعی کنید که با ارائه روش‌هایی برای استفاده از مهارت‌های حرکتی، دانش‌آموز را درگیر یادگیری حروف الفبا کنید.
ایجاد حرف الفبا با خمیر بازی یا گیره‌ها، تکمیل حروف با قدم‌های پی‌درپی و … از حرکاتی هستند که می‌تواند توانایی مغز را در یادگیری الفبا تقویت کنند.
استراتژی 3 – آوازخوانی برای یادگیری حروف الفبا
دانش آموزان در اوایل دوره ابتدایی علاقه زیادی به یادگرفتن شعرها و آهنگ‌ها دارند. پس آهنگ‌هایی با قافیه‌های مطابق با حروف و الفبای فارسی یکی از راه‌های عالی دیگر برای تکرار و کمک به حفظ اطلاعات است. اگر والدین و معلمان بتوانند آهنگ‌هایی همراه با حرکات بدنی خاص را به دانش آموزان ارائه دهند درواقع با ترکیب این دو استراتژی، زمینه را برای یادگیری بهتر فراهم می‌کنند. اجرای آهنگ‌ها با حرکات جذاب باعث می‌شود که تعامل با دانش‌آموز بسیار آسان باشد چون کودکان به آواز خواندن علاقمند هستند.
استراتژی 4 – استفاده از تکنیک‌های سرگرم کننده و خلاق
فراموش نکنید که شما در حال آموزش دادن به کودکان هستید. بچه‌ها دوست دارند کارهایی را انجام دهند که برای آنها لذت‌بخش است. بسیاری از کودکان به‌طور طبیعی خلاق هستند و راه‌هایی را پیدا می‌کنند که اجازه دهند خلاقیت آنها بدرخشد. تا آنجا که می‌توانید از فعالیت‌های آموزشی خلاقانه استفاده کنید. مخصوصاً کودکان پیش‌دبستانی و اول ابتدایی علاقه زیادی به رنگ‌آمیزی، نقاشی، برش، چسباندن و چیدن رنگ‌ها و اشیا مختلف دارند پس اگر این موارد را نیز در فعالیت‌های یادگیری الفبا لحاظ کنید، بازده یادگیری چند برابر می‌شود. استفاده از بازی‌های آموزشی، کتاب‌های یادگیری الفبا و اپلیکیشن های مخصوص الفبا می‌تواند در این راه به شما کمک کند.
آشنایی با بازی‌های آموزش حروف الفبا
یادگیری دقیق و کامل حروف الفبا برای هر دانش‌آموز ضروری است. درواقع حروف الفبا و صداهای آنها به‌عنوان یکی از بلوک‌های اصلی برنامه سوادآموزی است که مدارس و والدین باید توجه ویژه‌ای نسبت به آن داشته باشند. در ادامه برخی از فرصت‌ها و سرگرمی‌هایی که برای یادگیری الفبا مفید است را موردبررسی قرار می‌دهیم:
پازل الفبای فارسی
قرار دادن هر کدام از حروف الفبا در جای مخصوص باعث می‌شود که دانش‌آموز با شکل آنها آشنا شود. البته پازل‌ها در شکل‌ها و تم‌های زیادی موجود هستند که هر کدام تکنیک‌های خاصی را برای یادگیری الفبا در نظر گرفته‌اند. حتی اپلیکیشن هایی نیز وجود دارند که نقش پازل‌های واقعی را به‌خوبی اجرا می‌کنند. به‌عنوان مثال اپلیکیشن پازل الفبا حروف الفبا را به صورت تکی می‌چیند تا نحوه‌ی نوشتن هر کدام از آنها در ذهن دانش‌آموز منعکس شود.
برش بیسکوییت
دانش آموزان پیش‌دبستان و دبستان علاقه زیادی به بازی کردن به خوراکی‌ها دارند. استفاده از قالب‌های برش هر کدام از حروف الفبا و تهیه یک بیسکوییت، کیک یا … با شکل حروف الفبا باعث هیجان بیشتر آنها در یادگیری می‌شود. همچنین دانش‌آموزانی که به آشپزی علاقه زیادی دارند با درست کردن کلوچه‌هایی با اسم‌های مختلف روند یادگیری سریع‌تری خواهند داشت. درواقع، هدف اصلی این است که کارهای موردعلاقه دانش آموزان را انجام دهیم و آموزش حروف الفبا را نیز در آنها لحاظ کنیم.
ساخت اکسسوری
آموزش الفبا در رده سنی الف (پیش‌دبستان) و ب (اول، دوم و سوم ابتدایی) باید به نحوی انجام شود که دانش‌آموز علاوه بر یادگیری از روش‌های آموزشی نیز لذت ببرد. چه چیزی هیجان‌انگیز تر از درست کردن دستبند و گردنبندهای زیبا با اسم‌های مختلف است؟ دانش‌آموزانی که با استفاده از این روش سعی می‌کنند اسم خودشان، دوستان و … را روی اکسسوری ها قرار دهند، حس مفید بودن می‌کنند و نتایج یادگیری خود را به‌طور مستقیم مشاهده می‌کنند و همین یادگیری را برای آنها لذت‌بخش‌تر می‌نماید.
فلش کارت آموزشی
منظور از فلش کارت‌های آموزشی تعداد کارت در ابعاد کوچک است که هر کدام شامل شکل اول و آخر هر کدام از حروف الفبا همراه با تصویر مرتبط با آن حروف است. درواقع، دانش‌آموز در طول یک روز نمی‌تواند تمام حروف الفبا را یاد بگیرد بلکه این آموزش تک‌تک و بخش بخش حروف است که باعث افزایش توانایی یادگیری دانش‌آموز می‌شود. دسترسی به این فلش کارت‌ها کار بسیار راحتی است که به‌عنوان یکی از بهترین آنها می‌توان به فلش کارت انتشارات عصر اندیشه اشاره کرد. البته هنگام خرید گروه سنی دانش‌آموز را در نظر بگیرید چون رده سنی این فلش کارت‌ها متفاوت است.
استفاده از حروف الفبایی آهنربایی
چیدن حروف الفبای آهنربایی روی یک وایت برد مغناطیسی، یکی از بهترین متدهای آموزشی است. کودکانی که به‌تازگی با حروف و اعداد آشنا می‌شوند و خواندن و نوشتن را یاد می‌گیرند، با استفاده از این تکنیک علاوه بر بازی و سرگرمی، مراحل یادگیری حروف الفبا را نیز به‌راحتی طی می‌کنند. کنار هم قرار دادن کلمات و ساخت کلمات مختلف باعث می‌شود که دانش آموزان با شکل کلمات و کاربرد حروف مختلف آشنا شوند.
نوشتن حروف روی سطوح
هدف اصلی در آموزش حروف الفبا در رده سنی الف و ب این است که لذت یادگیری باعث تشویق بیشتر دانش آموزان به ادامه آموزش شود. اگر بتوانید مقداری آرد، نمک، پودر رنگی یا … را روی سینی یا میز بریزید و اجازه دهید که دانش‌آموز حرف و کلمات را روی آنها تمرین کند، یکنواختی آموزش و بی‌حوصلگی دانش‌آموز را کاهش خواهید داد. یک ایده دیگر این است که حروف الفبا و کلمات فارسی را به صورت توخالی روی کاغذ رسم کنید تا دانش‌آموز جاهای خالی را با استفاده از پودرها یا مداد رنگی پر کند.
6 روش بالا تنها چند مورد از محبوب‌ترین روش های آموزش حروف الفبا به دانش آموزان پیش‌دبستان و دبستان هستند. مطمئناً اگر بتوانید مطابق با علایق دانش‌آموز، روش‌های مناسبی را برای آموزش این حروف در نظر بگیرید، فرآیند یادگیری آنها سریع و بهتر پیش خواهد رفت.
درست به‌اندازه شکل حروف، صدای حروف نیز نقش مهمی در یادگیری کامل حروف الفبا دارند. به همین دلیل هم‌زمان با انجام هر کدام از روش‌ها، تلفظ درست حروف نیز باید تمرین و تکرار شوند. این فیلم 4 دقیقه ای نیز می‌تواند در راستای آموزش تلفظ صحیح به دانش آموزان مفید باشد.
اگر به دنبال بهترین کتاب‌های آموزش حروف الفبا هستید، روی این لینک کلیک کنید.
اگر به دنبال بهترین اپلیکیشن های آموزش حروف الفبا هستید، روی این لینک کلیک کنید.
7 اشتباه رایجی که باید هنگام آموزش حروف الفبا از آنها پرهیز کنید.
- استفاده از روش های آموزش حروف الفبای گیج‌کننده
- تمرکز روی فعالیت‌های تئوری و نادیده گرفتن علاقه و انگیزه دانش‌آموز
- یکنواختی و نداشتن تنوع در متدهای یادگیری
- اجبار دانش آموزان به نوشتن حروف و کلمات بدون داشتن آمادگی لازم
- اصرار زیاد به تمام کردن فعالیت‌های آموزشی به خاطر ترس
- استفاده از روش های آموزش حروف الفبای تکراری و خسته‌کننده
- فراموش کردن تقویت مهارت تلفظ و خواندن حروف الفبا و کلمات
نتیجه‌گیری در مورد آموزش حروف الفبا
یادگیری حروف الفبا بخش اصلی دوره تحصیلی دانش‌آموز است. اگر این آموزش با استفاده از روش‌ها و منابع درست انجام شود، مطمئناً دانش‌آموز در همان ابتدای تحصیل خود قدم‌های قوی‌تری برمی‌دارد. امیدواریم که از مطالعه این مقاله لذت برده باشید و با استفاده از این مطالب، فرآِیند آموزش مؤثرتر و بهینه‌تری داشته باشید.